Η σημερινή δημοσίευση αφορά την Μαρία Καλλή. Μια λαμπρή νέα που μας μιλά για την πορεία της και την αγάπη της για την επιστήμη. Χαιρόμαστε να βλέπουμε νέες κα αξιόλογες γυναίκες να δείχνουν το σωστό παράδειγμα και να προσφέρουν και στην επιστήμη. Ευχαριστούμε τη Μαρία για τη συνεισφορά της. Καλή ανάγνωση
Τι είναι ο/η χημικός μηχανικός;
Είμαι χημικός μηχανικός και εργάζομαι ως μηχανικός έρευνας και ανάπτυξης (Research & Development/R&D Engineer), στη MicrofluidX, μια start-up εταιρία η οποία έχει σκοπό να αυτοματοποιήσει τις διαδικασίες που χρησιμοποιούνται στον τομέα της βιοτεχνολογίας και συγκεκριμένα στην κυτταρική βιοεπεξεργασία. Ο κύριος στόχος της εταιρείας είναι να χαμηλώσει τα κόστη που συσχετίζονται με την έρευνα και την παραγωγή κυτταρικών και γονιδιακών θεραπειών (Cell and Gene Therapies – CGT), έτσι ώστε να γίνουν πιο προσιτές στους ασθενείς.
Ο ρόλος μου θα έλεγα χωρίζεται σε 3 βασικές αρμοδιότητες. Ως R&D Engineer, ασχολούμαι εκτενώς με (1) το σχεδιασμό του βιοαντιδραστήρα που αναπτύσσει η εταιρεία, ακολουθώντας παράλληλα τις ανάγκες των πελατών. Αυτό συνεπάγεται με (2) την εκτέλεση πειραμάτων σε καθημερινή βάση χρησιμοποιώντας κύτταρα για την επικύρωση και επαλήθευση του προϊόντος, αλλά και (3) τη συχνή επικοινωνία με τους πελάτες της εταιρείας. Σε μια νεοσύστατη ή μικρομεσαία επιχείρηση, οι ρυθμοί κινούνται πολύ γρήγορα και οι προτεραιότητες αλλάζουν από τη μια μέρα στην άλλη. Ως αποτέλεσμα τίθεται να αλλάξουν και τα καθήκοντα του κάθε επαγγελματία. Αυτό με φέρνει πολύ συχνά σε στενή συνεργασία με τις υπόλοιπες ομάδες της εταιρίας όπως το εμπορικό τμήμα (commercial), το τμήμα ανάπτυξης προϊόντων (product development), και το τμήμα επιχειρήσεων (operations).
Ποια πιστεύετε ότι είναι η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζει ο κλάδος σας αυτή τη στιγμή;
Θα έλεγα ότι η μεγαλύτερη πρόκληση που πάντα αντιμετώπιζε ο κλάδος της βιοτεχνολογίας είναι τα υψηλά κόστη που συσχετίζονται με την έρευνα και την παραγωγή των κυτταρικών και γονιδιακών θεραπειών (CGT). Επί του παρόντος, ο τομέας βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της καινοτομίας για τη θεραπεία σοβαρών ασθενειών, όπως ο καρκίνος, καθώς και άλλων σπάνιων ασθενειών. Η πρώτη θεραπευτική γονιδιακή θεραπεία που εγκρίθηκε για χρήση και έχει ήδη κυκλοφορήσει στην αγορά είναι το LUXTURNA, το οποίο θεραπεύει μια κληρονομική αμφιβληστροειδή ασθένεια που προκαλεί τύφλωση. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ο τομέας CGT να φέρνει σε επανάσταση τον τρόπο παροχής της υγειονομικής περίθαλψης. Πρόσφατα, εξασφαλίστηκε άδεια κλινικής δοκιμής από τον Ρυθμιστικό Οργανισμό Φαρμάκων και Προϊόντων Υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου (MHRA) για την έναρξη μιας κλινικής δοκιμής Φάσης Ι/ΙΙ και την αξιολόγηση αυτόλογων CAR-T θεραπειών, που στοχεύει να εφαρμοστεί σε πάνω από το 80% των ανθρώπινων όγκων. Άρα όσο η αγορά συνεχίζει να αναπτύσσεται, τόσο οι εταιρείες θα πρέπει να βρίσκουν τρόπους να επιτυγχάνουν παραγωγή σε μεγάλη κλίμακα χωρίς κινδύνους.
Τα ανωτέρω συνεπάγονται με την επίτευξη μιας απρόσκοπτης μετάφρασης μεταξύ μικρής και μεγάλης κλίμακας, η οποία εξακολουθεί να είναι μεγάλη πρόκληση με τις τρέχουσες τεχνολογίες στο CGT. Για παράδειγμα η κυτταροκαλλιέργια σε φιάλες για μια δόση που θα είναι αρκετή για έναν ασθενή, είναι χρονοβόρα, επίπονη και δαπανηρή. Ειδικά στην αυτόλογη κυτταρική και γονιδιακή θεραπεία, όπου τα κύτταρα συλλέγονται από έναν μεμονωμένο ασθενή, υποβάλλονται σε επεξεργασία ex vivo (έξω από το σώμα) και στη συνέχεια επιστρέφονται στον ίδιο ασθενή. Δυστυχώς σε κάποιες από αυτές τις περιπτώσεις, ο ασθενής τυγχάνει να μην αντέξει το χρονικό διάστημα που χρειάζεται για να γίνει δεκτή η θεραπεία και να ολοκληρωθεί η διαδικασία. Επιπρόσθετα, η μετάφραση για ανάπτυξη διεργασιών σε μεγαλύτερη κλίμακα, έρχεται με εκθετικά υψηλότερα κόστη. Η MicrofluidX αντιμετωπίζει τα προβλήματα του ελέγχου της διαδικασίας, της επεκτασιμότητας και του κόστους που σχετίζονται με την κυτταρική βιοεπεξεργασία, ιδιαίτερα για την αυτόλογη κυτταρική και γονιδιακή θεραπεία. Αυτό δηλαδή που η εταιρεία προσπαθεί να φέρει στη βιομηχανία είναι ένας μικρότερος όγκος καλλιέργειας για την ανάπτυξη διεργασιών, ο οποίος κλιμακώνεται αξιόπιστα στη μεγαλύτερη κλίμακα, επιτρέποντας την κατασκευή περισσότερων κυττάρων στις ίδιες ακριβώς συνθήκες, ώστε να ανταποκρίνονται στις δόσεις των ασθενών.
Μια ακόμα πρόσκληση, και ίσως η πιο σημαντική, είναι η απρόβλεπτη φύση κατά τη διάρκεια κυτταρικής έρευνας και οι περιορισμοί που υπάρχουν στις τρέχουσες τεχνολογίες. Αυτή τη στιγμή, ένα μεγάλο ποσοστό ερευνών αποτυγχάνουν χωρίς να γνωρίζουμε ακριβώς τα αίτια. Η καταγραφή παραμέτρων όπως τα επίπεδα οξυγόνου, διοξείδιο του άνθρακα, pH, θερμοκρασία, υγρασία ή ακόμα και η μελέτη στο μικροσκόπιο δεν γίνεται καθόλη τη διάρκεια της κυτταροκαλλιέργιας, επομένως, χρειάζονται πολλά πειράματα για την εξακρίβωση των λόγων που το αρχικό πείραμα δεν ήταν επιτυχές. Επίσης πολλές φορές η θεραπεία δεν είναι το ίδιο αποτελεσματική σε όλους τους ασθενείς, κάτι που απαιτεί ισχυρή και οικονομικά αποδοτική παραγωγή, αλλά και να έχει ως επίκεντρο τα δεδομένα για συνεπή αναπαραγωγιμότητα σε κλίμακα.
Πώς μετράτε την επιτυχία στη δουλειά σας;
H επιτυχία στο ρόλο μου συνδέεται άμεσα με λύσεις που καλούμαι να προτείνω σχετικά με την επίλυση σημαντικών ζητημάτων, και τις αποδείξεις από τα πειράματα που θα εξασφαλίσουν την έγκριση χρήσης και κυκλοφορίας ενός προϊόντος στην αγορά. Σε αυτό το στάδιο της εταιρείας, η επιτυχία μπορεί να μετρηθεί και από την ικανότητα να υπάρχει αποτελεσματική επικοινωνία με τον πελάτη για να γίνουν κατανοητές ακριβώς οι ανάγκες του και να υπάρχει αποτελεσματική μετάδοση στο τι μπορεί να προσφέρει το προϊόν, ή ακόμη καλύτερα να έχει ήδη σχεδιαστεί το προϊόν με τρόπο που να παρέχει περισσότερες δυνατότητες και να μπορεί να ανταπεξέλθει σε διάφορες συνθήκες. Aυτό προκύπτει μετά από ενδελεχή έρευνα της αγοράς και συνεντεύξεις με τους σωστούς πελάτες, καθώς και με άριστη γνώση στη βιομηχανία και στην ανάπτυξη προϊόντων.
Πώς πιστεύετε ότι είναι το μέλλον του κλάδου σας;
Δουλεύοντας για λίγους μήνες ως μηχανικός βιοεπεξεργασίας, θα έλεγα ότι η διαδικασία δεν είναι τόσο αυτοματοποιημένη όσο θα μπορούσε να είναι. Και αυτό σημαίνει επένδυση χρόνου για εκπαίδευση του προσωπικού ή του άριστα εκπαιδευμένου προσωπικού, κάτι που αυξάνει το κόστος παραγωγής της θεραπείας. Ο αυτοματισμός μπορεί να είναι εκφοβιστικός για πολλούς επιστήμονες στην αρχή, αλλά η γνώση και το σύνολο δεξιοτήτων πάντα θα χρειάζονται στο μέλλον.
Συμπερασματικά, η λιγότερη χειρωνακτική δουλειά στο εργαστήριο ενισχύει την πνευματική ικανότητα για έρευνα και ανάπτυξη υψηλής ποιότητας. Επίσης, η ψηφιακή ανάλυση και ο αυτοματισμός έχουν μεγάλο αντίκτυπο, όχι μόνο στη βελτιστοποίηση πρωτοκόλλων για διαφορετικά κύτταρα, αλλά και στην κατανόηση των δεδομένων από τους ασθενείς, των παρενεργειών και των ιστοριών επιτυχίας. Καθώς η τεχνολογία AI (artificial intelligence) διαδραματίζει σημαντικό ρόλο σε πολλούς τομείς, έχει τεράστιες δυνατότητες στην έρευνα και βιομηχανοποίηση των CGT. Επιπλέον, η χρήση ενσωματωμένων και διαδικτυακών αισθητήρων θα προσφέρει περισσότερες πληροφορίες για το πώς μεγαλώνουν τα κύτταρα ή πώς αντιδρούν σε ιούς, όπως επίσης και στην υγειή κατάσταση αυτών των κύτταρων για καθαρότερο προϊόν, το οποίο θα περάσει πιο εύκολα και τους κανονισμούς λειτουργίας.
Τι θα θέλατε να γνώριζαν περισσότεροι άνθρωποι για τη δουλειά σας ή τη δουλειά που κάνετε;
Το διδακτορικό μου στα μικρορευστικά (microfluidics) και τα επιφανειοδραστικά (surfactants) με έκανε να εκτιμήσω τον σημαντικό ρόλο των 2 θεμάτων σε διάφορες εφαρμογές, όχι μόνο στη μείωση του κόστους αλλά και στην αύξηση της αποτελεσματικότητας και της ασφάλειας των διαδικασιών. Επέλεξα να ασχοληθώ με τον τομέα CGT με στόχο να εφαρμόσω την γνώση και εμπειρία που απέκτησα σε κάτι που ευελπιστώ μπορεί να αλλάξει την ζωή ανθρώπων που πάσχουν από μια σπάνια ασθένεια και δεν έχουν εύκολη πρόσβαση στη θεραπεία.
Χρησιμοποιώντας την επιστήμη του χειρισμού υγρών σε διαστάσεις μικρής κλίμακας (microfluidics) για την καλλιέργεια κυττάρων, μπορεί να φέρει σημαντικές βελτιώσεις στην απόδοση και την αποτελεσματικότητα της διαδικασίας, όπως έχει ήδη αποδειχθεί με αρκετά πλεονεκτήματα σε σύγκριση με τις συμβατικές μεθόδους: καλύτερος έλεγχος των παραμέτρων στη κυτταρική διεργασία, καλύτερη συνολική υγεία των κυττάρων: δραματική μείωση του όγκου των αντιδρώντων και δυνατότητα κλιμάκωσης μέσω παραλληλισμού, αντλώντας έμπνευση από τις ομοιότητες στις επιστημονικές αρχές μεταξύ της μικρορευστικότητας και της ηλεκτρονικής.
Τι είναι αυτό που σας προκαλεί περισσότερο στη δουλειά σας και τι σας ευχαριστεί περισσότερο;
Στη δουλειά καλούμαι να επιλύσω πολλά προβλήματα σε αυστηρό χρονικό πλαίσιο, και αυτό είναι κάτι που με γεμίζει καθημερινά. Με ευχαριστεί που μαθαίνω καινούργιες δεξιοτεχνίες και που καλούμαι να ξεπεράσω τις τρέχουσες επιδόσεις και να επινοήσω νέες μεθόδους. Επίσης μου αρέσει που ο εργασιακός μου χώρος συνδυάζει το γραφείο με το εργαστήριο, επειδή η καθημερινότητά μου δεν είναι μόνο καθιστική και αλλάζει συνεχώς.
Πιστεύω πως η ευχαρίστηση στη δουλειά χτίζεται με 3 βασικά συστατικά, τα οποία μπορούν να θεωρηθούν και είναι αλληλένδετα. Πρώτα από όλα, να ικανοποιείσαι με αυτό που κάνεις καθημερινά, να νιώθεις ότι είσαι σε ένα χώρο όπου υπάρχει συνεχής μάθηση και εκτίμηση και να βλέπεις ότι συνεισφέρεις πίσω στην κοινωνία και το περιβάλλον. Για παράδειγμα, αυτό που μου αρέσει πολύ στον ρόλο μου είναι ότι σκέφτομαι ολόκληρο τον κύκλο του προϊόντος. Από την κατασκευή, μέχρι το πώς θα το χρησιμοποιήσει ο πελάτης, έως την απόρριψη αυτού του προϊόντος στο τέλος της ζωής του. Την ίδια στιγμή, στη MicrofluidX όλες οι ιδέες είναι ευπρόσδεκτες και η ανταλλαγή ιδεών μεταξύ των ομάδων ενθαρρύνεται συνεχώς. Λόγω του μικρού μεγέθους της εταιρίας (20 άτομα), είμαστε όλοι ενήμεροι για τα projects που δουλεύει η κάθε ομάδα χρησιμοποιώντας καινοτόμες μεθόδους όπως ‘agile’, και πλατφόρμες όπου ανά πάσα στιγμή ο καθένας έχει πρόσβαση στα αποτελέσματα ή σε αποφάσεις, το οποίο του δίνει την ευκαιρία να προσφέρει βοήθεια και να εκφέρει γνώμη ή ανησυχίες. Οπότε νιώθω ότι βρίσκομαι σε ένα περιβάλλον όπου μπορώ να είμαι δημιουργική και να βρίσκω λύσεις όχι μόνο σε προβλήματα που υπάρχουν, αλλά και στην αποφυγή τυχών μελλοντικών δυσκολιών. Σαν μια επαγγελματίας που πραγματικά ενδιαφέρεται για την επίλυση προβλημάτων, την προορατικότητα και την αποτελεσματικότητα, αυτός ο ρόλος μου προσφέρει μεγάλη ευχαρίστηση!
Ποιες πιστεύετε ότι είναι οι πιο σημαντικές δεξιότητες που πρέπει να διαθέτει κάποιος στη θέση σας;
H ποικίλη και απρόβλεπτη φύση αυτού του ρόλου, απαιτεί ένα ευρύ φάσμα δεξιοτήτων. Αρχικά, η διεξαγωγή αυστηρής και συστηματικής έρευνας είναι απαραίτητη στο να αποδείξεις και να επικυρώσεις μια ιδέα σχεδιασμού, πριν προχωρήσει στο στάδιο της μαζικής παραγωγής του προϊόντος. Επιπρόσθετα, η καλή γνώση στη βιοτεχνολογία και την μηχανική υγρών, σε συνδυασμό με την εμπειρία στη βιοεπεξεργασία και την κατασκευή μικρορευστών συσκευών, θα βοηθήσουν στον επιτυχή σχεδιασμό και την εκτέλεση ενός ρεαλιστικού και πραγματικά αναγκαίου πειράματος. Βέβαια, η σωστή προώθηση της κριτικής σκέψης, η ανάλυση δεδομένων και η εξαγωγή ουσιαστικών συμπερασμάτων από τα πειράματα παίζουν κεντρικό ρόλο. Επομένως, η επίλυση προβλημάτων, η ανάπτυξη ισχυρών αναλυτικών δεξιοτήτων και η αποτελεσματική επικοινωνία είναι πολύ σημαντικοί παράγοντες.
Οι ισχυρές δεξιότητες παρουσίασης είναι πολύτιμες για την αποτελεσματική ανταλλαγή γνώσεων και πορισμάτων σε καθημερινές συναντήσεις αλλά και σε συνέδρια ή συνομιλίες με τυχών επενδυτές. Τώρα στη δουλειά μου, κατά κάποιο τρόπο παντρεύω αυτά που μελέτησα στο διδακτορικό με τον τομέα της βιοτεχνολογίας, ο οποίος συμπεριλαμβάνει όρους και δεξιότητες που είναι καινούργιες αλλά πολύ ενδιαφέρουσες για εμένα! Άρα πρέπει να μπορείς να ανταπεξέλθεις στο χάος και στην αβεβαιότητα, κάτι που σου μαθαίνει αρκετά καλά και το διδακτορικό. Ένα άλλο κοινό μεταξύ διδακτορικού και εργασίας σε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) είναι ότι σου ζητείται να δουλεύεις αρκετά ανεξάρτητα. Ειδικά στην περίπτωση που αναφέρεσαι απευθείας στους ιδρυτές οι οποίοι είναι εξαιρετικά απασχολημένοι και έχουν περιορισμένο χρόνο καθημερινά, πρέπει να υπάρχει εμπιστοσύνη ότι θα παραδώσεις με ελάχιστη καθοδήγηση και χωρίς λάθη. Αυτό βέβαια έρχεται και με μια άλφα ελευθερία στο να μπορείς να προτείνεις τομείς όπου εσύ θέλεις να επικεντρωθείς και να συνεισφέρεις στην εταιρία ή σε μια άλλη ομάδα με τα ευρήματά σου. Επίσης, ως μέρος της agile μεθοδολογίας μπορεί να κληθείς να ηγηθείς (team leader) σε ένα sprint οπότε θα χρειαστεί να διαχειριστείς μια ομάδα και να βεβαιωθείς ότι το έργο θα παραδοθεί σωστά και στην ώρα του.
Ποια συμβουλή θα δίνατε σε κάποιον που ενδιαφέρεται να ακολουθήσει καριέρα στον τομέα σας;
Ο τομέας της βιοτεχνολογίας είναι πολύ ενδιαφέρον και ευρύς, λόγω του ότι συνδυάζει γνώσεις βιολογίας αλλά και τεχνολογίας. Θα παρότρυνα οποιονδήποτε που έχει ενδιαφέρον ή σχετικές δεξιοτεχνίες να ασχοληθεί και να εμπλακεί όσο πιο γρήγορα γίνετε με αυτούς τους τομείς. Σημαντικό είναι επίσης, να μένει ενημερωμένος/η με τα τρέχοντα νέα γιατί αλλάζουν πολύ γρήγορα και έχει παρουσιαστεί μεγάλη ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια. Απαραίτητο είναι και να διαβάζεις συχνά έρευνες από αξιόπιστα περιοδικά για νέες ανακαλύψεις και να συμμετάσχεις σε σεμινάρια και εκδηλώσεις όπου μπορούν να οικοδομήσουν ένα ισχυρό επαγγελματικό δίκτυο και να σε οδηγήσουν σε πολύτιμες ευκαιρίες. Για αυτό το λόγο χρειάζεται να είσαι και ανοιχτομυαλος και να μην φοβάσαι την αλλαγή!