Εξαρτήσεις, μπούλινγκ, ναρκωτικά αλλά ... και έρωτας. Μια συνέντευξη που είχε πάρα πολλά με ένα καλεσμένο που φρόντισε να εμπλουτίσει τις γνώσεις μας. Δεν είναι άλλος από τον Δρ Γιώργο Μικελλίδη. Δε θα πούμε πολλά, απλά ένα μεγάλο ευχαριστώ στον Δρ Μικελλίδη για την πολύ εποικοδομητική συνέντευξη που μας χάρισε, και να σας ευχηθούμε καλή ανάγνωση.
1. Πως αποφασίσατε να ασχοληθείτε με την Ψυχιατρική Επιστήμη και τι σας τράβηξε;
Η Ψυχιατρική Επιστήμη σχετίζεται με τον άνθρωπο, με τον τρόπο που σκέφτεται ένας άνθρωπος, τον τρόπο που συμπεριφέρεται, τον τρόπο που αισθάνεται και οι λόγοι της συμπεριφοράς ενός ανθρώπου. Οπότε είναι ένα πολύ ενδιαφέρον θέμα να μπορείς να κατανοήσεις τον άνθρωπο γιατί και εμείς ανθρώποι είμαστε ούτως ώστε να μπορέσουμε να βοηθήσουμε ένα άνθρωπο που παρουσιάζει διάφορες δυσκολίες στα πλαίσια οποιασδήποτε ψυχικής διαταραχής. Υπάρχουν ψυχικές διαταραχές που διαχρονικά είναι στιγματισμένες και στιγματίζουν τους ανθρώπους που πάσχουν αλλά στην πραγματικότητα τα ποσοστά που ο κόσμος παρουσιάζει ψυχικές διαταραχές μπορεί να είναι 1 στα 5 άτομα. Οπότε μιλάμε για αρκετό κόσμο που μπορεί να παρουσιάζει προβλήματα τα οποία χρήζουν από βοήθεια.
2. Όταν μια μέρα σας δεν πάει καλά, πως το διαχειρίζεστε στην δουλειά σας με τους ασθενείς σας;
Πρέπει να διαχωρίζεις τα προσωπικά σου θέματα με τα επαγγελματικά θέματα που έχεις μπροστά σου να αντιμετωπίσεις στην καθημερινότητα. Σίγουρα ο κόσμος που έχει τα δικά του προβλήματα, όταν παρουσιάζονται μπροστά μας διασπάται η δική μου προσοχή και εστιάζομαι στα προβλήματα που υπάρχουν παρά να σκέφτομαι οτιδήποτε αφορά την δική μου προσωπική ζωή. Επίσης, ένα αρκετά σημαντικό μέρος στη διάσπαση της προσοχής και στην βελτίωση των σκέψεων σου είναι να ακους λίγη μουσική για παράδειγμα χαλαρωτική μουσική ή ακόμα και την χρήση του διαλογισμού έτσι ώστε να μπορείς να διαγράφεις ή να μειώνεις κάποιες αρνητικές σκέψεις που παρουσιάζονται σε τακτά χρονικά διαστήματα.
3. Ως επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, πώς είναι για εσάς η διαφορά του να διδάσκετε σε πανεπιστήμιο και να μιλάτε με ένα ασθενή;
Ο κάθε άνθρωπος έχει διαφορετικές δεξιότητες αλλά μπορείς να διαχωρίσεις τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζεις ένα άτομο το οποίο είναι ασθενής είτε είναι ένας ασθενής, ή ένας φίλος, ή μια σχέση ανάλογα με την ανθρώπινη αλληλεπίδραση. Οι επαφές που έχουμε με τους ανθρώπους δεν παύουν να έχουν αλληλεπιδράσεις άρα στο πως συμπεριφέρεσαι ή αντιμετωπίζεις μια ανθρώπινη αλληλεπίδραση έχει να κάνει και με την εμπειρία και με ανθρώπινες δεξιότητες οι οποίες καλλιεργούνται. Από την στιγμή που οι ανθρώπινες αλληλεπιδράσεις είναι η ανθρώπινη πραγματικότητα του κάθε ανθρώπου που κοινωνικοποιείται, η κοινωνικοποίηση του καθενός είναι σε διαφορετικά επίπεδα. Το να βγεις για φαγητό ή να βγεις σε ένα μπαράκι ή να βγεις να κάνεις μια διάλεξη είναι διαφορετικά πράγματα αλλά δεν παυουν να είναι στον ίδιο άνθρωπο που τα καλλιεργεί και τα παρουσιάζει. Άρα, δεν παυούμε να είμαστε αυτοί που είμαστε σε διαφορετικά κοινωνικά πλαίσια απλώς αλλάζει ο τρόπος ο οποίος παρουσιαζόμαστε ανάλογα με το περιβάλλον που μας περιβάλλει.
4. Υπάρχει εξήγηση γιατί οι ανθρώποι ερωτεύονται ή γιατί έχουν την ανάγκη να ερωτευτούν; Γιατί ένας χωρισμός μπορεί να καταστρέψει ψυχολογικά ένα άνθρωπο και να είναι από τις πιο μεγάλες δυσκολίες που βιώνει στην ζωή του; Ποιά είναι η άποψή σας για αυτά τα θέματα;
Είναι οι βιολογικοί οι λόγοι που μας κάνουν να ερωτευόμαστε από πλευράς τι έχουμε ανάγκη σαν άνθρωποι για να συνεχίσουμε να υπάρχουμε δηλαδή να τεκνοποιούμε και να υπάρχει αύξηση του πληθυσμού. Άρα, ο λόγος εστιάζεται περισσότερο θα έλεγα στην βιολογική ανάγκη του σεξ η οποία αν δούμε την πυραμίδα του Μάσλοου είναι στο κατώτατο επίπεδο της βασικής ανάγκης του ανθρώπου όπως είναι η αναπνοή, η τροφή, κλπ. Υπάρχει ο βιολογικός οδηγός που μας οδηγάει στο να ερωτευόμαστε με αυτοσκοπό είτε συνειδητά είτε ασυνείδητα στο να τεκνοποιούμε. Όσο αφορά το να ερωτευόμαστε, υπάρχουν ανθρώποι που ερωτεύονται κάθε εβδόμαδα ή κάθε 10 χρόνια. Πολλές φορές ο λόγος αυτός έχει να κάνει με τα προσωπικά στοιχεία της προσωπικότητας του ατόμου, άρα πάμε πίσω στα παιδικά χρόνια και τι συνδέσεις είχε ένα άτομο με την μητέρα και τον πατέρα που αυτά κατά κάποιον τρόπο έπαιξαν καθοριστικό ρόλο. Δηλαδή το τι παρατηρούσε το κάθε παιδί στο σπίτι, την συμπεριφορά των γονιών του, τις αλληλεπιδράσεις ανάμεσα στην μητέρα και τον πατέρα του, τι βίωσε γενικότερα στα παιδικά του χρόνια. Έτσι, αναλόγως αναπλάθεται και διαμορφώνεται η προσωπικότητα μας με τέτοιο τρόπο ούτως ώστε να είμαστε πιο επιρρεπείς στο να ερωτευόμαστε πιο εύκολα και να βγαίνουμε από αυτή την κατάσταση. Αν υπάρχουν κάποια στοιχεία στην προσωπικότητα μας τα οποία μας καθιστούν, για παράδειγμα να υπάρχει ο φόβος της εγκατάλειψης άρα κάποια άτομα να είναι πιο υπερπροστατευτικά στις σχέσεις διότι μπορεί να είχαν βιώσει εγκατάλειψη από την μητέρα για παράδειγμα. Αν αυτό που πιστεύουμε θα γίνει λόγω του ότι συνειδητά ή ασυνείδητα το προκαλούμε εμείς με τις αντιδράσεις και την συμπεριφορά μας. Άρα, έχουμε να κάνουμε με ανθρώπους και προσωπικότητες και στοιχεία της προσωπικότητας του κάθε ατόμου και την εβαλότητας στο να βρεθεί σε μια σχέση. Σε περιόδους που είμαστε πιο εβάλοτοι ψυχολογικά γιατί έχουμε την ανάγκη από ένα άνθρωπο στην ζωή μας για να νιώθουμε πιο ολοκληρωμένοι.
5. Γιατί οι άνθρωποι είναι επιρρεπείς στις εξαρτήσεις σε οποιοδήποτε τομέα είτε είναι ναρκωτικά, τσιγάρα, σεξ και αλκοόλ;
Αυτό μας πάει λίγο πίσω αν το αναλύσουμε ψυχαναλυτικά όπως υπάρχουν τα 3 μέρη του εγκεφάλου έτσι όπως αναλύονται από τον Φρόϋντ. Στο ένα μέρος του εγκεφάλου που είναι ο νους όπου αναλύεται το υπερεγώ που είναι το τι μαθαίνουμε εμείς στο σχολείο, στο σπίτι το τι είναι σωστό και τι είναι λάθος. Το εγώ είναι ο ρυθμιστής του υπερεγώ και του ιτ, το ιτ είναι ένα πράγμα το οποίο βρίσκεται στο υποσυνείδητο μας και δεν έχουμε συνειδητή πρόσβαση αλλά μας επηρέαζει στην συμπεριφορά μας. Το ιτ είναι η άμεση απόλαυση που θέλουμε να έχουμε είτε είναι η σεξουαλική εμπειρία είτε είναι μια απόλαυση σε όλα τα μήκη και πλάτη της ανθρώπινης φύσης. Το αλκοόλ φέρνει απόλαυση, εφορία κάποιες φορές και μας κάνει να φεύγουμε από την πραγματικότητα που ζούμε, όμως η μακροχρόνια χρήση του μας οδηγεί στην κατάθλιψη άρα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεχτικοί γιατί μπορεί να επηρεάσει τον εγκέφαλο, το συκώτι, κλπ. Άρα, οι εξαρτήσεις γενικότερα, ο άνθρωπος έχει ανάγκη στην αναζήτηση εφορίας δηλαδή έχει την ανάγκη να νιώθει όμορφα και τα ναρκωτικά προσφέρουν αυτή την άνεση ευχαρίστησης.
6. Σε ποιές ηλικίες είναι πιο συχνή η μορφή μπούλινγκ και γιατί ένας άνθρωπος έχει την ανάγκη να ασκήσει μπούλινγκ σε κάποιον άλλο;
Το μπούλινγκ γενικά είναι διαχρονικό, δεν είναι κάτι καινούργιο απλώς τα τελευταία χρόνια παρουσιάζεται περισσότερο από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και αφορά όλες τις ηλικίες είτε είναι τα παιδιά, είτε το εργασιακό μπούλινγκ στο χώρο εργασίας, στο οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον. Άρα, το μπούλινγκ είναι παντού και σε όλες τις ηλικίες δεν είναι κάτι το οποίο υπάρχει σε συγκεκριμένες ηλικίες. Τώρα, ο όρος εκφοβισμός μπορεί να οδηγήσει πολλές φορές στη διαμόρφωση προβλημάτων στην προσωπικότητα ενός ανθρώπου, σε επεισόδια κατάθλιψης, διαταραχών και άλλων ψυχικών διαταραχών που συνδέονται. Το ίδιο το άτομο που ασκεί το μπούλινγκ μπορεί να έχει περάσει ο ίδιος κακοποίηση στο περιβάλλον του σπιτιού ή να είναι μάρτυρας κακοποίησης του πατέρα ή της μητέρας, άρα αναπαράγει κατά κάποιο τρόπο τέτοιου είδους συμπεριφορές. Τα άτομα που δέχονται το μπούλινγκ μπορεί να είναι ευάλωτα άτομα είτε σωματικά, είτε συναισθηματικά οπόταν ένα άτομο είναι πιο επιρρεπή έρχεται ο θύτης και το κακοποιεί με διαφορετικούς τρόπους είτε να του κλέβει πράγματα, είτε σωματικά ή λεκτικά. Αυτό συμβαίνει γιατί κατά κάποιο τρόπο βιώνει ευχαρίστηση ότι είναι δυναμικός, πιο δυνατός και υπερέχει σε σχέση με άλλους ανθρώπους και να εκμεταλλεύεται καταστάσεις της καθημερινότητας και της ζωής στην οποία ζει. Το μπούλινγκ υπάρχει παντού, απλά τα περισσότερα άτομα δεν μιλάνε επειδή φοβούνται ότι θα υποστούν κάποιες συνέπειες όταν μιλήσουν όπως το ξύλο και ότι συναισθηματικά θα κακοποιούνται περισσότερο. Ζούμε δυστηχώς σε μια κοινωνία που οι ανθρώπινες αλληλεπιδράσεις δεν είναι καθόλου υγιείς και δημιουργούν αρκετά προβλήματα στον κόσμο γενικότερα.
7. Πώς διαχειριστήκατε την αρχή της πανδημίας με τους ασθενείς σας;
Το πιο σημαντικό πράγμα σε ένα γιατρό και σε ένα ψυχίατρο είναι να είναι σε θέση να καθησυχάζει τον κόσμο και τους ασθενείς του. Άρα, πρέπει να δίνουμε θετικά μηνύματα ότι τα πράγματα μπορούν να βελτιωθούν, να δίνουμε τα εχέγγυα πως μπορούμε να βελτιώσουμε την πραγματικότητα γύρω μας και διάφορες θετικές δραστηριότητες με τον διαλογισμό, την προσευχή, με την άθληση, με μία βόλτα στο πάρκο για να αλλάξεις παραστάσεις. Άρα, είναι πάρα πολύ σημαντικό να δίνουμε τα πιο αυτονόητα γιατί μερικές φορές βλέπουμε στα ΜΜΕ κάποιες παρεμβάσεις γιατρών που συνταγογράφησε κάποιος μια φορά την ημέρα βόλτα στο πάρκο. Είναι πολύ σημαντικό γιατί δεν είναι μόνο τα φάρμακα αλλά επίσης και οι δραστηριότητες και η καθημερινότητα που μπορούν να βελτιώσουν την ψυχολογία και την σωματική υγεία μας. Είναι διαφορετική η εμπειρία τόσο για τον ασθενή όσο και για τον ίδιο τον ψυχίατρο όταν γίνεται η συνεδρία μέσω τηλεδιάσκεψης. Σίγουρα είναι αρκετά καλή η παρέμβαση μέσω της τηλεδιάσκεψης αλλά δεν είναι το ίδιο όταν είναι πρόσωπο με πρόσωπο γιατί υπάρχει καλύτερη ανθρώπινη επαφή. Άρα, στις πλείστες φορές θα έλεγα η ανθρώπινη επαφή έχει περισσότερα θετικά μηνύματα παρά όταν γίνεται μέσω τηλεδιάσκεψης.
8. Υπάρχει κάποια εξήγηση γιατί ένας άνθρωπος να είναι πολεμοχαρής και αν ο Βλαντιμίρ Πούτιν χρήζει ψυχιατρικής προσέγγισης;
Πολλοί ψυχίατροι έχουν αναφερθεί διαχρονικά σε διάφορα πολιτικά πρόσωπα ότι μπορούν να παρουσιάζουν μια κοινωνικοπάθεια, ψυχοπάθεια, λόγω των συμπεριφορών τους. Δηλαδή το να στέλνεις άνθρωπους σε ένα πόλεμο γνωρίζοντας ότι αρκετοί άνθρωποι θα πεθάνουν σε μια τέτοια διαδικασία μπορεί να μην έχεις το συναίσθημα της ενοχής και των τύψεων άρα μπορούμε να μιλάμε για ψυχοπαθητικά στοιχεία ενός ανθρώπου γενικότερα. Το να έχει κάποιο ψυχοπαθηθητικά στοιχεία μπορεί να τον κάνει και τον καλύτερο ήρωα σε ένα πόλεμο για παράδειγμα ή μπορεί να μην τον νοιάζει αν θα πεθάνει ή αν θα πληγωθεί απλά έχει τα πιστεύω και ασκεί αυτή την συμπεριφορά. Το να είναι κάποιος με στοιχεία ψυχοπαθητικά κοινωνικοπάθειας πολλές φορές θα έλεγε ένας μπορεί να μην υπάρχουν τα μέσα για να αλλάξει διότι αρκετές φορές βλέπουμε ότι μπορεί να υπάρχουν εγκεφαλικές αλλαγές.
9. Αν δεν ασχολιόσασταν με την Ψυχιατρική Επιστήμη, τι θα ακολουθούσατε στην ζωή σας σαν επάγγελμα;
Θα ασχολιόμουν με δουλειές σχετικές με την Ιατρική, όπως η Δερματολογία, η Πλαστική Χειρουργική, η Νευρολογία που μοιάζει με την Ψυχιατρική. Άρα, αυτές είναι ειδικότητες που είχα ενδιαφέρον γενικότερα σαν φοιτητής Ιατρικής. Εκτός Ιατρικής, όταν ήμουν 16-17 χρόνων μου άρεσε η ιδέα να είμαι πιλότος ενός αεροπλάνου. Ο λόγος είναι γιατί πιστεύω ότι το αεροπάνο σου προσφέρει ένα αίσθημα ελευθερίας, το να βρίσκεσαι στους ουρανούς και να ταξιδεύεις μακριά μεταφορικά αλλά και κυριολεκτικά από την ζωή εδώ στην γη.
Συνέντευξη απο τους:
Ανδρέας Κουτσόλουκας
Αρτέμιος Ψύλλος
Συντονισμός/Επιμέλεια:
Μαργαρίτα Αγαπίου
Αιμίλιος Χατζηλιασή