Επιστρέψαμε λοιπόν με το σημερινό άρθρο της Ήβης Θεοχάρους "Νέοι και οικοδόμηση ειρήνης". Μέσα από το άρθρο η Ήβη παραθέτει μια εμπεριστατωμένη έρευνα και μελέτη σχετικά με την οικοδόμηση ειρήνης και παραθέτει τη δική της άποψη σχετικά με αυτό. Ένα τρομερό άρθρο που όλοι σίγουρα έχουν να μάθουν πάρα πολλά πράγματα. Καλό μήνα σε όλους και καλή ανάγνωση.
Έχει πλέον εδραιωθεί πως οι προσπάθειες για την ενδυνάμωση της νεολαίας με στόχο τη βιώσιμη ειρήνη στις μετασυγκρουσιακές κοινωνίες είναι ζωτικής σημασίας. Η αναγνώριση του σημαντικού ρόλου τους στην πρόληψη των συγκρούσεων, την επίλυση διαφορών και την αντιμετώπιση του εξτρεμισμού είναι απαραίτητη για την προώθηση της μακροχρόνιας ειρήνης. Παρά τις δυσμενείς επιπτώσεις των ένοπλων συγκρούσεων, τα νεαρά άτομα παραμένουν ζωτικοί παράγοντες του δημοκρατικού μετασχηματισμού και πρέπει να συμμετέχουν ενεργά στην προώθηση ειρηνικών κοινοτήτων. Ωστόσο, η δυνητική συμβολή τους στην αποτελεσματική ειρήνευση συχνά παραμελείτε, χωρίς επαρκή υποστήριξη. Παρόλα αυτά, υπάρχει αυξανόμενη αναγνώριση σε παγκόσμιο και εθνικό επίπεδο του θετικού αντίκτυπου των νέων στην ειρήνη και την ασφάλεια, οδηγώντας σε αυξημένες ευκαιρίες για τη συμμετοχή τους στην πολιτική. Η υιοθέτηση του ψηφίσματος 2250 (2015) του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για τη Νεολαία, την Ειρήνη και την Ασφάλεια αποτέλεσε σημαντικό ορόσημο για την αναγνώριση της σημασίας των νέων στις διεθνείς προσπάθειες για την ειρήνη και την ασφάλεια. Το ψήφισμα αυτό εφαρμόζεται ενεργά από κυβερνήσεις, φορείς του ΟΗΕ, οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και άλλους ενδιαφερόμενους φορείς. Επιπλέον, διάφοροι διεθνείς οργανισμοί, όπως ο ΟΗΕ, ο ΟΑΣΕ, το Συμβούλιο της Ευρώπης και η ΕΕ, έχουν ξεκινήσει προγράμματα που ενσωματώνουν την εκπροσώπηση των νέων στις διαδικασίες χάραξης διεθνούς πολιτικής.
Παρά τις προσπάθειες που έχουν γίνει, η συνολική χαρτογράφηση και κατανόηση της επιρροής των νέων στη βιωσιμότητα των ειρηνευτικών διαδικασιών και συμφωνιών παραμένει περιορισμένη, ιδίως στην Κύπρο. Οι νέοι που εργάζονται για την οικοδόμηση της ειρήνης, καθώς και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής, συχνά αντιμετωπίζουν απογοήτευση λόγω του χάσματος μεταξύ των προσδοκιών τους και της πραγματικότητας που συναντούν. Η έκθεση του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ τον Μάρτιο του 2020 τονίζει σημαντικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι νέοι, όπως τα διαρθρωτικά εμπόδια στη συμμετοχή τους στη λήψη αποφάσεων, οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και οι ανεπαρκείς επενδύσεις στην ένταξη και ενδυνάμωσή τους. Σε περιοχές που πλήττονται από πόλεμο, μετασυνταγματικές μεταβάσεις ή παγωμένες συγκρούσεις με ιστορικές ανεπίλυτες εντάσεις, υπάρχει συχνά δυσαναλογία μεταξύ των οραματικών και των πραγματικών αποτελεσμάτων της ειρήνης.
Η συζήτηση γύρω από τις συγκρούσεις είναι συχνή στην εργασία στον τομέα της νεολαίας (youth work), είτε εντός ζωνών συγκρούσεων είτε μεταξύ ατόμων που βιώνουν διάφορες μορφές συγκρούσεων. Ωστόσο, η ειδικότητα της εργασίας στον τομέα της νεολαίας έχει χαρακτηριστικά που τη διαφοροποιούν από τις παραδοσιακές προσπάθειες πρόληψης και επίλυσης συγκρούσεων. Ενώ οι πρωτοβουλίες που επικεντρώνονται στη νεολαία μπορεί να μην οδηγούν άμεσα σε διαπραγματεύσεις υψηλού επιπέδου, συμφωνίες κατάπαυσης του πυρός ή επίσημες ειρηνευτικές συμφωνίες, διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στον μετασχηματισμό των συγκρούσεων, ιδιαίτερα μέσω του εκπαιδευτικού και κοινωνικού τους αντίκτυπου. Με τον παγκόσμιο νεανικό πληθυσμό να ανέρχεται σε 1,8 δισεκατομμύρια, το υψηλότερο ποσοστό στην καταγεγραμμένη ιστορία, τα τελευταία στοιχεία από τον Παγκόσμιο Δείκτη Ειρήνης (GPI) του 2020 αποκαλύπτουν μια αποκαρδιωτική τάση επιδείνωσης της παγκόσμιας ειρήνης για ένατο συνεχές έτος. Είναι ανησυχητικό ότι περίπου 408 εκατομμύρια νέοι, που αντιπροσωπεύουν το 23% του παγκόσμιου πληθυσμού ηλικίας 15-29 ετών, διαμένουν σε περιοχές που μαστίζονται από ένοπλες συγκρούσεις ή οργανωμένη βία. Αυτό το στατιστικό στοιχείο υπογραμμίζει τη σκληρή πραγματικότητα ότι ένας στους τέσσερις νέους επηρεάζεται άμεσα από τους συνεχιζόμενους πολέμους ή τις ένοπλες συγκρούσεις σε καθημερινή βάση. Εκατομμύρια νέοι άνθρωποι βρίσκονται εκτοπισμένοι, συχνά αναζητώντας καταφύγιο σε γειτονικές χώρες, όπου είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι σε διάφορες μορφές κακουχιών και εκμετάλλευσης. Η Κύπρος διαθέτει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά νέων ηλικίας 15 έως 29 ετών, που ανέρχεται σε 21%, ξεπερνώντας το μέσο όρο της ΕΕ που είναι 16%, όπως αποκάλυψε η Eurostat, η στατιστική υπηρεσία της ΕΕ, κατά τη διάρκεια του Ευρωπαϊκού Έτους Νεολαίας το 2022. Παρά αυτή τη δημογραφική θέση, οι συζητήσεις γύρω από συμφωνίες ειρήνης, όπου εκατοντάδες έχουν υπογραφεί παγκοσμίως τις τελευταίες δύο δεκαετίες, έχουν συχνά περιθωριοποιήσει τις προοπτικές των νεότερων γενεών. Αυτές οι στατιστικές υπογραμμίζουν την κρίσιμη ανάγκη για τη συμμετοχή της νεολαίας στην πρόληψη των συγκρούσεων, στις προσπάθειες διαμεσολάβησης και στις διαδικασίες λήψης πολιτικών αποφάσεων. Η Ευρώπη παρουσιάζει ένα ξεχωριστό δημογραφικό τοπίο, καθώς πολύ μικρό ποσοστό του παγκόσμιου νεανικού πληθυσμού ηλικίας 15-29 ετών κατοικεί στην Ευρώπη και τη Ρωσία-Ευρασία μαζί. Παρά αυτό το σχετικά μικρότερο δημογραφικό μερίδιο, η Ευρώπη έχει γίνει μάρτυρας μιας έξαρσης διαδηλώσεων, ταραχών και απεργιών μεταξύ 2011 και 2018, με σχεδόν το 70% να χαρακτηρίζεται από μη βίαιη συμπεριφορά. Πολλοί νέοι Ευρωπαίοι ενηλικιώνονται σε περιοχές που χαρακτηρίζονται από ανεπίλυτες συγκρούσεις, εμποδίζοντας την οικονομική και κοινωνική ευημερία. Αντιμετωπίζουν μια πληθώρα προκλήσεων, όπως ο εκφοβισμός, η μισαλλοδοξία, η ξενοφοβία, ο βίαιος εξτρεμισμός και η τρομοκρατία. Δυστυχώς, υπάρχει σημαντική έλλειψη στοιχείων σχετικά με τη συμμετοχή των Ευρωπαίων νέων σε ένοπλες συγκρούσεις, την παρουσία τους σε περιοχές που πλήττονται από συγκρούσεις, τον εκτοπισμό, τις απώλειες αγαπημένων προσώπων ή τα εμπόδια στην πρόσβαση της εκπαίδευσης και τις ευκαιρίες απασχόλησης. Επιπλέον, τα επίσημα στοιχεία σχετικά με την έκταση της συμμετοχής των νέων στην άμεση εαρινοποίηση, τη διατήρηση της ειρήνης ή τις προσπάθειες οικοδόμησης της ειρήνης απουσιάζουν επιδεικτικά. Στο πλαίσιο της Κύπρου, η περιορισμένη εμπλοκή των νέων στις στρατηγικές για βιώσιμη ειρήνη μπορεί να αποδοθεί σε ένα συνδυασμό συστημικών ανεπαρκειών, ελλείψεων εμπιστοσύνης προς τη Δημοκρατία και διαγενεακών τραυμάτων. Τα συστημικά εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι νέοι είναι εμφανή στην έλλειψη πολιτικών και μηχανισμών χωρίς αποκλεισμούς που να τους εμπλέκουν αποτελεσματικά στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων που σχετίζονται με τις προσπάθειες οικοδόμησης της ειρήνης. Χωρίς ουσιαστική εκπροσώπηση και δομές υποστήριξης, οι νέοι στερούνται των δικαιωμάτων τους και αποθαρρύνονται από το να συμμετέχουν ενεργά σε πρωτοβουλίες που αποσκοπούν στην προώθηση της ειρήνης και της συμφιλίωσης. Επιπλέον, η διάχυτη δυσπιστία μεταξύ του νεανικού πληθυσμού απέναντι στους υφιστάμενους θεσμούς και τις αρχές λειτουργεί ως σημαντικό εμπόδιο για τη συμμετοχή τους σε δραστηριότητες οικοδόμησης της ειρήνης.
Οι ιστορικές αδικίες και οι αντιλήψεις για τη θεσμική ανεπάρκεια συμβάλλουν σε ένα αίσθημα απογοήτευσης, με αποτέλεσμα την απροθυμία των νέων να επενδύσουν χρόνο και προσπάθεια σε ειρηνευτικές πρωτοβουλίες που θεωρούνται μάταιες ή ανειλικρινείς. Αυτή η έλλειψη εμπιστοσύνης υπονομεύει τη νομιμότητα και την αποτελεσματικότητα των προσπαθειών οικοδόμησης της ειρήνης, δημιουργώντας περαιτέρω εμπόδια στη συμμετοχή των νέων. Επιπρόσθετα, το διαγενεακό τραύμα που πηγάζει από προηγούμενες συγκρούσεις και ανεπίλυτες εντάσεις συνεχίζει να διαμορφώνει τις στάσεις και τις συμπεριφορές των νέων Κυπρίων. Ο διαρκής αντίκτυπος της βίας και του εκτοπισμού που βίωσαν οι προηγούμενες γενιές εκδηλώνεται με ψυχολογική δυσφορία και μια αίσθηση συλλογικής θυματοποίησης μεταξύ των νέων, εμποδίζοντας την ικανότητά τους να οραματίζονται και να επιδιώκουν βιώσιμους δρόμους ειρήνης. Αυτή η διαγενεακή μετάδοση του τραύματος ενισχύει τις αρνητικές αντιλήψεις για τον «άλλο» και διαιωνίζει τους κύκλους των συγκρούσεων, καθιστώντας δύσκολη την απεμπλοκή των νέων από τα ιστορικά παράπονα και την υιοθέτηση των προσπαθειών συμφιλίωσης.
Τέλος, το ζήτημα της αποτελεσματικής συμμετοχής των νέων είναι πολύ σημαντικό, αν αναλογιστεί κανείς τα πιθανά οφέλη που αυτή η δυναμική ομάδα μπορεί να προσφέρει στην κοινωνία. Η ενδυνάμωση της νεολαίας για βιώσιμη ειρήνη και η αποτελεσματική συμμετοχή τους μετά από συγκρούσεις τονίζουν τη σημασία της αξιοποίησης του δυναμικού τους για θετική αλλαγή. Παρά τις πολύπλευρες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι νέοι, όπως οι περιορισμένοι πόροι και οι περιορισμένες ευκαιρίες, αυτοί διαθέτουν ανεκτίμητες γνώσεις, δημιουργικότητα και αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα όπου τέτοια χαρακτηριστικά μπορούν να συμβάλουν σημαντικά. Μέσω καινοτόμων προσεγγίσεων και χωρίς αποκλεισμούς στρατηγικών, όπως η ενσωμάτωση του περιβάλλοντος στις ειρηνευτικές συνομιλίες, η αξιοποίηση του αθλητισμού, η προώθηση της εμπλοκής των πολιτών και η αναγνώριση των εγγενών δυνατοτήτων της συμμετοχής των νέων στις διαδικασίες οικοδόμησης της ειρήνης, μπορούμε να ενδυναμώσουμε τους νέους να γίνουν ενεργοί παράγοντες της αλλαγής. Αυτό βέβαια απαιτεί επαρκή υποστήριξη, παρέχοντας τις απαραίτητες πλατφόρμες επικοινωνίας, πόρους και μέσα ώστε οι φωνές τους να ενισχυθούν και να μπορούν να συμμετέχουν ουσιαστικά στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων σε όλα τα επίπεδα. Στη μετασυγκρουσιακή ανασυγκρότηση, οι φορείς χάραξης πολιτικής και διεθνείς οργανισμοί πρέπει να αναγνωρίσουν την ενδυνάμωση των νέων ως βασικό στοιχείο για βιώσιμη οικοδόμηση της ειρήνης. Επενδύοντας στη συμμετοχή και την ηγεσία των νέων, όχι μόνο καλλιεργούμε μια κουλτούρα ειρήνης, αλλά θέτουμε και τα θεμέλια για ένα λαμπρότερο και χωρίς αποκλεισμούς μέλλον για όλους.
Αρθογράφος
Ήβη Θεοχάρους
Κάθε άρθρο στη σελίδα είναι ανάλογα με την αξιολογική κρίση του αρθρογράφου
Comments